تاریخچه بانکداری اسلامی در جهان امروز

تاریخچه بانکداری اسلامی در جهان امروز
بانکداری اسلامی در دنیا رشد قابل توجهی داشته است. اولین موسسه‌ مالی اسلامی موسسه دارالمال اسلامی (DMI) است که در سال 1981‌ با سرمایه یک میلیارد دلار در ژنو تاسیس شد. در سال 1982‌ سود خالص این موسسه نزدیک به 9/7‌میلیون دلار بود که دلیل عمده این میزان سود، سرمایه‌گذاری موسسه در فلزات گرانبها بوده است. آنچنانکه سود سال 1983‌ تا بدین اندازه قابل توجه نبوده است......

این موسسه در مناطق و کشورهای مختلف جهان به عملیات بانکداری پرداخته است که باهاما، بحرین، گینه، منطقه توریستی ISLE of Jersey در سواحل شمال غرب فرانسه، نیجر، سنگال، سودان، سوئیس، امارات متحده عربی و انگلیس از این جمله‌اند.
رییس این موسسه مالی شاهزاده سعودی محمدالفیصل السعود است.
نتایج عملکرد مالی (DMI) نشان می‌دهد که با وجود سرمایه‌گذاری کلان گروه در توسعه و ایجاد ساختارهای مالی جانبی بدون هزینه، امکان سود عملیاتی کوچکی نیز فراهم کرده است.
نقدینگی تولید شده از عملکرد بانکی برای پوشش دادن هزینه‌های جاری و ایجاد ساختار‌های جنبی مورد استفاده قرار گرفته است.
مطالعات گسترده‌ای در دومین سال فعالیت (DMI) برای ارزیابی نتایج عملکرد مبتنی بر شریعت اسلامی در کشورهایی که این موسسه دارای شعبه است، انجام گرفت. مشتریان و انجمن‌های متعددی نیز همکاری با (DM، مورد پژوهش قرار گرفتند.
دفتر DMI در بحرین سرمایه‌گذاری در منطقه خلیج‌فارس را بر عهده دارد و شعبه DMI در باهاما مسوول تجارت بین‌المللی است. تا مارس 1984‌ این دفاتر به تنهایی نزدیک به 400‌میلیون دلار در عملیات مختلف مالی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.دومین موسسه بانکی اسلامی بزرگ دنیا
گروه مالی – اسلامی البرکه (AL Baraka) است. این گروه در لندن پایه‌گذاری شد. در سال 1982‌ در جده عربستان با بیش از 500‌میلیون دلار سرمایه، کار خود را آغاز کرده و هم‌اکنون در سراسر دنیا در لندن، تونس، سودان، ترکیه، عربستان سعودی، دبی، بحرین، مصر، عراق و سنگاپور عملیات بانکداری انجام می‌دهد.
شیخ‌صالح‌ کمال رییس این بانک از سوی بانک انگلستان به عنوان یک فرد مجاز برای جذب سپرده (licensed deposit taRer) و مجاز به انجام تمامی عملیات بانکداری شناخته شده است. این بانک در آغاز به دنبال همکاری با شرکت‌های بزرگ انگلیسی بود و بعدها شرکت‌های سراسر قاره اروپا و آمریکای شمالی به تبادلات مالی گسترده‌ای پرداخت.
سومین بانک بزرگ اسلامی، نظام بانکداری اسلامی بین‌المللی (IBS) لوکزامبورگ است. 25‌درصد سهام این بانک متعلق به گروه بانک (AL Baraka است و 15‌درصد سهام آن متعلق به بانک اسلامی کویت (Kvwait financal House) و 60‌دصد سهام به سایر سرمایه‌گذاران تعلق دارد. بانک اسلامی بین‌المللی (IBI) دانمارک نیز متعلق به این بانک است.
این بانک (IBS) یکی از موفق‌ترین موسسات مالی به ویژه در خلیج‌فارس و غرب است. این بانک در چارچوب قوانین دانمارک به فعالیت بانکی می‌پردازد و متاثر از فلسفه اقتصادی غرب است اما بر محور اصول اسلامی حرکت می‌‌کند. سرمایه این بانک از 10‌میلیون دلار به 100‌میلیون دلار در سال 1982‌ افزایش یافته بین 31‌دسامبر 1982‌تا 30‌ ژوئن 1983‌ مجموع دارایی آن از 6/14‌میلیون دلار به 8/41‌میلیون دلار افزایش یافت. دکتر گمال اتیه مدیر عامل این بانک است.
بانک IBS در راستای همکاری گسترده‌تری با موسسات مالی اسلامی حرکت می‌کند. این بانک سهامداران بیشتری در بانک کویتی (KFH)، گروه مالی البرکه (AL- Baraka)، موسسه مالی الاوقاف کویت (AWqaf of kvwait) و ابوظبی و بانک اسلامی Tadamun سودان به دست آورده است.
اریک تروله شولتز، مدیر عامل بانک IBS می‌گوید: بانک‌ها که هنوز در مرحله پایلوت به انجام عملیات بانکی می‌پردازد، در سخت‌ترین شرایط در قاره اروپا خدمات بانکی ارائه می‌‌دهد با این حال موفقیت ما درهای بازارهای اروپایی را برای سایر بانک‌های اسلامی خواهد گشود.
کویت فایناس هاووس (KFH) بزرگ‌ترین بانک اسلامی کویت و یکی از بانک‌های اسلامی است که در منطقه خاورمیانه بیشترین رشد را داشته است. عملیات بانکی آن در سال 1978‌ آغاز شد و در سال 1980‌ به سود خالص 7/9‌میلیون کرون دانمارک دست یافت.
سود خالص آن در سال 1981 در حدود 25میلیون کرون دانمارک بود و در سال بعد (1982) سود خالص این بانک به 9/45میلیون کرون رسید. کاهش نرخ رشد کویت، موج سپرده‌ها و نبود قدرت مانور و تنوع دارایی در بحران‌های مالی و اقتصادی در سال 1983 سود خالص این بانک تا حد 7/36میلیون کرون دانمارک کاهش یافت.
به دلیل برخی مشکلات بانک KFH جذب سپرده جدید را متوقف کرد و دولت کویت با اعطای یک‌سری امتیازات تجاری و مجوز سرمایه‌گذاری در چند پرتفوی، به ویژه در لیزینگ‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مشترک با بانک اسلامی مالزی این بانک را مورد حمایت قرار داد.
بانک KFH اگر چه در سال 1984 به مازاد عملیاتی در حدود 5/93میلیون دلار دست یافت، اما هیچ‌گونه سودی بین سهامداران تقسیم نکرد و همه را به حساب ذخیره خود منتقل کرد.
بانک توسعه اسلامی (IDB) یکی دیگر از موسسات مالی اسلامی است که در شهر جده عربستان سعودی براساس شریعت اسلامی به فعالیت مالی می‌پردازد.این بانک در اکتبر سال 1975 تاسیس شد.
سرمایه اولیه این بانک توسط دولت‌های عربستان سعودی، کویت، بحرین، پاکستان، بنگلادش، ترکیه و اندونزی تامین شده است.
این بانک در سال‌های 83-1982 در بین 39کشور عضو با انجام 387عملیات بانکی به ارزش 3917میلیارد دلار به سودی نزدیک به 26میلیون دلار دست یافت.
دکتر احمد محمود‌علی رییس این بانک با اشاره به شرایط اقتصادی جهان معتقد است که بانک توسعه اسلامی به فعالیت با ثبات خود ادامه می‌دهد.
در ایران به سال 1985 (21مارس) همزمان با نوروز تمامی عملیات بانک‌ها اسلامی شد.
البته این حرکت موجب نشد که سپرده‌گذاران اقدام به خارج ساختن سپرده‌های خود کنند و آمارها نشان می‌دهد که در دو ماه آغاز فعالیت نظام بانکداری اسلامی در ایران حجم حساب‌های بانکی مبتنی بر قوانین اقتصادی اسلامی به میزان 1200میلیون‌دلار رسید. این رقم در طول شش‌ماه به 5500میلیون دلار رسید.